Mật ong

Từ lâu, mật ong được xem là một trong những loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao và rất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, không phải bất kỳ ai cũng có thể sử dụng mật ong khi chưa tìm hiểu rõ những thông tin dưới đây.

Tên gọi khác: Bách hoa tinh, Bách hoa cao, Phong mật
Tên khoa học: Mel
Họ: Ong mật (Apidae)
Tên tiếng anh: Honey bee

Mô tả mật ong

1 – Đặc điểm mật ong

Mật ong được tạo thành từ những tinh chất mà ong thu thập được từ phấn hoa. Đây là một loại tinh chất thuần khiết không có sự gia giảm bất cứ chất nào, bao gồm nước và lượng đường.

Mật-ong

Cụ thể, mật ong có màu hổ phách hoặc nâu đen, trong, hơi dính nhớt, vị ngọt thanh, mùi thơm đặc trưng. Vào mùa hè, mật ong thường sáng bóng và trong như dầu. Mùa đông, mật có hiện tượng kết tinh thành các hạt li ti, sánh đặc khi nhiệt độ giảm. Tùy vào từng mùa mà mật cũng có thay đổi một số tính chất vật lý.

2 – Khu vực phân bố mật ong

Mật ong được sử dụng rộng rãi ở khắp mọi nơi, không chỉ dùng để làm gia vị, nó còn được dùng để chữa bệnh, chăm sóc da,… Hiện nay, ong đã được nuôi ở khắp nơi để khai thác mật, sáp ong hoặc sữa ong chúa để phục vụ cho nhu cầu sử dụng của con người.

3 – Phần mật ong được dùng làm dược liệu

Sữa ong chúa, mật, sáp ong đều có thể dùng để làm dược liệu thiên nhiên.

4 – Thu hoạch, sơ chế mật ong

Mật ong được tạo ra quanh năm nhưng mùa tốt nhất để thu hoạch là mùa xuân – hạ. Ở miền Nam, mật của chúng thường thu hoạch vào mùa khô, khoảng từ tháng 2 đến tháng 4. Người có kinh nghiệm lấy mật thiên nhiên thường xem bụng ong để tính thời điểm lấy mật phù hợp.

Để lấy mật ong, người ta thường dùng khói rễ gừa để xua ong ra khỏi tổ. Sau đó, thợ lấy mật sẽ cắt lấy tầng sáp ong có chứa mật, đem vắt sáp ong và lấy mật. Khi được thu hoạch thủ công mật thường có màu vàng, hơi đục vì có lẫn ấu trùng và một số tạp chất. Ở các cơ sở nuôi ong công nghiệp, người ta thường dùng máy ly tâm để lấy mật. Mật ong sau khi thu hoạch sẽ được đem đóng chai và bảo quản nơi thoáng mát.

5 – Bào chế thuốc từ mật ong

Mật ong được sử dụng dưới nhiều dạng khác nhau:

Dạng lỏng
Siro
Kết hợp với dược liệu

6 – Bảo quản mật ong

Để giữ cho mật ong lâu phân hủy và không bị mất đi dược tính, phải biết cách bảo quản như sau:

Bảo quản mật ong lọ thủy tinh, có nắp đậy để tránh tình trạng không khí và hơi nước lọt vào làm biến chất, vị, màu sắc, mùi hương của mật.
Để mật ong ở nơi có khí hậu thoáng mát, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời.
Không nên để mật ong ở gần các loại gia vị khác, bởi vì mật nguyên chất thường có xu hướng hút mùi hương từ các loại gia vị ở gần chúng.

7 – Thành phần hóa học của mật ong

Có một số thành phần hóa học cơ bản được xác định trong mật ong đó là:

60-70% đường Glucose và levulose
3-10% đường Saccarose
Mantose
Oligosacarid
Men Diastase, catalase, lipase.
Vitamin B2, PP, B6
Các acid hữu cơ: acid Panthotenic, a.formic, tartric, citric, malic, oxalic,…
Nhóm chất khoáng và các nguyên tố vi lượng: Na, Ca, Fe, I, V, Bo, Cr, Cu, Zn, Pb, Li, Sn, Ti, K, Mg, Cl, P, S,…
Albumin
Các hormon, chất thơm, 18-20% nước,…

Vị thuốc mật ong

1 – Tính vị

Theo đông y, mật ong có vị ngọt thanh, tính bình. Tác dụng bổ trung, nhuận táo, giải độc, chỉ thống, làm giảm tăng tiết dịch vị dạ dày.

2 – Quy kinh

Tác động vào 3 kinh: Tỳ, Phế, Đại trường.

3 – Tác dụng dược lý của mật ong

GS. Udintsev, Nga đã cho bệnh nhân lao sử dụng khoảng 100g mật ong/tuần. Kết quả cho thấy sức khỏe bệnh nhân ngày càng tiến triển tốt hơn, hệ miễn dịch cũng được cải thiện đáng kể. Qua đó mật ong được xem như một vị thuốc bổ trong dân gian.

Mật ong còn có tác dụng làm giảm độ axit của dịch vị dạ dày, làm giảm triệu chứng đau tức, khó chịu. Hầu hết, các bệnh nhân bị viêm loét dạ dày và ruột khi sử dụng mật ong đều có biểu hiện cải thiện, chất lượng tiêu hóa cũng tiến triển tốt hơn.

Một vài thí nghiệm trên cơ thể thỏ cho thấy, mật ong có tác dụng khắc phục một số triệu chứng về gan và túi mật khi được sử dụng một lượng mật tương ứng mỗi ngày.

Ngoài ra, mật ong còn được xem như một loại an thần, tốt cho giấc ngủ, kích thích thư giãn thần kinh và cải thiện tốt triệu chứng nhức đầu do căng thẳng.

Nhóm nhà nghiên cứu người Nga bao gồm Necht, Chadimenko, Moroz đã tìm hiểu và chỉ ra mật ong có ảnh hưởng đối với một số tác nhân gây bệnh như thương hàn, lỵ, Staphylococ, Streptococ,… Kết quả cho 2000 thí nghiệm cho thấy, mật ong có tính tiêu diệt cao và có khả năng ngăn cản sự phát triển của vi khuẩn khá tốt.

GS. Pletneta ở Viện Y học số 2 Maxcova đã dùng mật ong để điều trị vết thương hở. Kết quả cho thấy, vết thương phục hồi nhanh tương đương với sử dụng kháng sinh. Tuy nhiên, cũng có một vài ý kiến trái chiều cho rằng mật ong có tính nóng, dễ làm vết thương tổn thương rộng hơn nên không được khuyến khích sử dụng.

Nhà bác học Pháp là Alain Quieille đã chứng minh rằng có một vài loại mật ong có khả năng phóng xạ. Khi ông cho mật vào nhiều cốc thủy tinh khác nhau, sau một thời gian có thể thấy chúng tác động đến các phim ảnh đựng trong cốc.

4 – Cách dùng, liều lượng

Mật ong có thể sử dụng riêng hoặc kết hợp với một số thảo dược khác để làm tăng tác dụng. Liều lượng được khuyến nghị sử dụng trong khoảng 10 – 30g, tùy vào tình trạng sức khỏe, cơ địa và bệnh lý của mỗi người. Bạn có thể tham khảo liều lượng cụ thể ở bác sĩ hoặc người có chuyên môn.

5 – Độc tính, tác hại của mật ong

Khi sử dụng quá liều, mật nguyên chất cũng có khả năng để lại một số tác dụng phụ như:

Đau đầu, chóng mặt
Tăng đường huyết
Ngộ độc mật ong do thành phần clostridium botulinum
Tụt huyết áp
Đầy bụng, khó tiêu

Các bài thuốc chữa bệnh hay bằng mật ong

Tăng cường năng lượng cho cơ thể

Nguồn calo từ mật ong rất lành mạnh, nó giúp cơ thể con người chống lại mệt mỏi, bù đắp năng lượng do thiếu hụt. Cùng lúc thỏa mãn sự thèm khát đồ ngọt mang tính chất bẩm sinh, trong khi loại bỏ được nỗi lo lên cân an toàn.

Đặc biệt, ở các vận động viên thường hay đau cơ bắp do quá trình tập luyện, thi đấu. Dùng mật ong sẽ duy trì tốt năng lượng để họ thoải mái hoạt động.

Điều hòa lượng đường huyết

Những người mắc tiểu đường hoan toàn có thể thưởng thức mật ong nhờ sự kết hợp của glucose và fructose giúp cân bằng lượng đường trong máu.

Với bệnh nhân tiểu đường đang ở mức độ 1, mỗi ngày ăn 1 muỗng mật ong sẽ đạt được lợi ích rất cao, cơ thể có sức khỏe chống chọi với bệnh tật thông qua lượng vitamin, khoáng chất, chống oxy hóa dồi dào.

Bồi bổ sức khỏe tim mạch

Vitamin C, E cùng Pinocembrin góp mặt trong thành phần mật ong, tạo nên hệ thống phòng thủy, chống lão hóa tự nhiên, đồng thời giảm thiểu nguy cơ mắc tim mạch. Hàng ngày uống ly nước cho thêm vài muỗng mật ong là biện pháp để bạn ngăn ngừa bệnh tim khá tốt.

Chữa ho

Thuộc tính kháng khuẩn ở mật ong rất mạnh, đem so sánh với các loại thuốc chữa ho thông thường cho kết quả vượt trội hơn hẳn. Nó giúp làm dịu nơi cổ họng, diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng. Uống nước ép chanh tươi và mật ong đều đặn, bạn sẽ nhanh thoát khỏi các cơn ho.

Chữa lành vết thương, làm dịu vết bỏng, sát khuẩn

Bằng tính chất khử trùng, kháng khuẩn tự nhiên, một số vết thương ngoài da, hoặc khi bị bỏng, bạn đừng quên tìm đến mật ong. Chỉ cần xoa lên vùng da cần làm lành một lượng nhỏ, nhiều lần trong ngày, bạn có cảm giác thoải mái, không còn đau rát, thời gian ngắn sẽ lành lặn trở lại.

Tốt cho hệ tiêu hóa

Vào mỗi sớm thức dậy, khi bụng còn đang đói, bạn nên ăn một thìa mật ong, hoặc pha vào cốc nước để uống giúp bảo vệ đường ruột, thúc đẩy tiêu hóa hoạt động trơn tru hơn. Đặc biệt, khi đia qua dạ dày, nó sẽ diệt vi trùng, phục hồi tổn thương nhỏ tại niêm mạc.

Tăng cường chất lượng giấc ngủ

Lượng đường mật ong đưa vào cơ thể làm tăng insulin trong máu, giải phóng serotonin. Chất này lại chuyển hóa thành melatonin – loại hooc-môn thúc đẩy giấc ngủ ngon hơn.

Đặc biệt là người cao tuổi hoặc những người thường xuyên chịu áp lực, căng thẳng. Thay vì sử dụng thuốc ngủ với nhiều tác dụng phụ nguy hiểm. Thì mật ong nguyên chất chính là giải pháo hiệu quả và đơn giản hơn nhiều.

Với các cacbohydrate béo có trong mật ong kiểm soát sự giải phóng insulin và giúp tryptophan (hợp chất khiến con người buồn ngủ) thâm nhập vào não dễ hơn. Sử dụng một ly sữa ấm pha mật ong trước khi đi ngủ giúp xua tan mệt mỏi và thư giãn thần kinh để có giấc ngủ ngon và sâu hơn.

Ngăn ngừa ung thư

Trong số các loại thực phẩm chứa thành phần chống oxy hóa đa dạng, phong phú, mật ong đứng danh sách đầu bảng, phát huy tốt tính năng ngừa tế bào ung thư phát triển, hỗ trợ điều trị ung thư thận, phổi… hiệu quả.

Mật ong chữa bệnh đau dạ dày

Mật ong có thể chữa bệnh dạ dày và viêm loét dạ dày khi sử dụng kết hợp với tinh bột nghệ nhờ tính kháng khuẩn tự nhiên.

Sử dụng 1 thìa mật ong + nửa quả chanh vắt + nước ấm, uống trước khi ăn hoặc ăn hỗn hợp bột nghệ + mật ong mỗi buổi sáng thì từ 1-2 tháng sau sẽ cho hiệu quả tốt.

Chữa bệnh chàm, bỏng

Sử dụng mật ong tạo ra một số dược phẩm điều trị chứng chàm. Hoặc bỏng vì sự lành tính và tính kháng khuẩn tốt. Vitamin C có trong mật ong có khả năng oxi hóa cao. Giúp tái tạo lớp da mới cho vết chàm và vết bỏng nhanh lành, mờ sẹo thâm.

Với trường hợp bỏng nhẹ có thể dùng mật ong nguyên chất thoa lên vết thương để vết thương nhanh lành hơn.

Nếu bị hen suyễn.

Bạn hãy sử dụng mật ong rừng vào buổi tối trước khi đi ngủ, kiên trì trong 3 tháng sẽ cải thiện tình trạng bệnh đáng kể.

Mật ong chế biến nhiều loại thức ăn bổ sung dinh dưỡng

Nhờ đặc tính nhiều chất dinh dưỡng trong thành phần. Mật ong thường được sử dụng tạo ra bánh, mứt hay các món ăn trong thực đơn hằng ngày của các gia đình.

Kiêng kỵ khi sử dụng mật ong

1 – Đối tượng không nên sử dụng

Mặc dù mật ong có tác dụng rất tốt đối với sức khỏe nhưng nó được khuyến nghị đối với các trường hợp sau:

Trẻ sơ sinh, trẻ em dưới 1 tuổi
Phụ nữ đang mang thai
Người bị huyết áp thấp hoặc đường máu thấp
Người mới phẫu thuật
Người bị xơ gan
Bệnh nhân tiểu đường
Người bị rối loạn chức năng tiêu hóa
Người có tiền sử dị ứng với một số thành phần của mật ong

2 – Tương tác thuốc

Mật ong nguyên chất có khả năng tương tác với thuốc tránh thai, thuốc hạ đường huyết.

3 – Những điều cần lưu ý khi sử dụng mật ong

Để đảm bảo thành phần và công dụng của mật ong, bạn cần lưu ý đến một số vấn đề sau:

Lựa chọn mật ong rừng nguyên chất, cơ sở sản xuất uy tín.
Bảo quản mật ong bằng đồ đựng thủy tinh hoặc vật dụng không gây phản ứng oxy hóa với thành phần của mật.
Không dùng mật ong trong nhiệt độ cao vì rất dễ gây biến chất.

Hy vọng những thông tin về mật ong này có thể giúp ích cho việc tham khảo của bạn đọc. Việc sử dụng, liều lượng cần tuân thủ theo chỉ định của chuyên gia.